6/2011

Artykuł jest wprowadzeniem do Redaktora Naczelnego Rocznika do pozostałych zawartych w numerze tekstów. Otwiera on prezentację najważniejszych zagadnień związanych z wyzwaniami współczesnego, globalnego świata dokonaną przez autorów poszczególnych artykułów oraz sygnalizuje podejmowane przez nich tematy.

Unia Europejska zrzeszająca dzisiaj 27 państw odgrywa kluczową role w stosunkach międzynarodowych, wpływa na kształt ładu międzynarodowego, stara się skutecznie przeciwstawiać zagrożeniom i odpowiadać na wyzwania współczesności. Artykuł poświęcony jest zjawiskom dotyczącym bezpieczeństwa międzynarodowego, będących następstwem zjawisk kryzysowych w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, stanowiących konsekwencję masowych naruszeń praw człowieka, głodu oraz chorób.

Literatura popularna jest ogniwem łączącym ze sobą zarówno kryzys, jak i globalizację postrzegane jako nieuchronne procesy nękające współczesny świat. Upowszechnia ona zarówno wzorce kulturowe, jak i odpowiada na potrzeby oraz marzenia wielu ludzi. Buduje wizję świata, która wydaje się szalenie uproszczona i, co gorsza, narzuca tę wizję bardzo dużej grupie ludzi. Jest elementem nieusuwalnym współczesnego świata. Jednakże jej dalsze istnienie może zagrozić kondycji intelektualnej ludzi.

Artykuł poświęcony jest tematyce „zdrowia globalnego”, które jest wyrazem uświadomienia zagrożeń stanu zdrowia ludzi jakie niosą z sobą procesy globalizacji. Prowadzone w tym zakresie badania, koncentrują się na wpływie jaki globalizacja wywiera na różne determinanty zdrowia i ustalaniu czynników negatywnie wpływających na zdrowie populacji. Zadaniem ‘zdrowia globalnego’ jest nie tylko opisywanie zachodzących zmian w stanie zdrowia populacji świata i monitorowanie różnych powstających zagrożeń, ale przede wszystkim przeciwdziałanie lub minimalizowanie ich szkodliwego wpływu na zdrowie mieszkańców globu.

Artykuł prezentuje niektóre zjawiska będące efektem procesu globalizacji, wpływających na organizację życia we współczesnym społeczeństwie. Autorka artykułu koncentruje się na tych czynnikach, które wiążą się z przemianami ludzkich biografii, doświadczeń codziennych, z nowymi wyzwaniami, szansami, ale także ryzykiem. Globalizacja przyczynia się do wielu tożsamościowych problemów, człowiek staje przed zadaniem nieustannego samookreślania siebie, modyfikacji planów i projektów życiowych. Zjawiska wynikające z globalizacji wymagają bycia kreatywnym, elastycznym, mobilnym i otwartym na nieprzewidywalne zmiany. Sprawiają, że codzienne życie jest coraz bardziej skomplikowane, zaskakujące i nieprzewidywalne. Autorka artykułu zakłada, że przemiany życia we współczesnym świecie przyczyniają się do tego, że nasza „codzienność”, tradycyjnie związana z pewną rutyną, zaczyna być coraz bardziej „niecodzienna”, nietypowa, wymaga rozwijania nowych kompetencji biograficznych.

Antropologia polityczna koncentruje się na relacji między polityką a kulturą. Poczesne miejsce zajmują w niej badania związane z procesami globalizacyjnymi. Odnoszą się one do koncepcji centrów i peryferii oraz kategorii globalności i lokalności. Możemy w nich wyróżnić dwa główne sposoby interpretacji globalizacji. Pierwszy jest związany z Francisem Fukuyamą, który opisuje globalizację jako proces homogenizacji różnych części świata. Drugi należy do Samuela Huntingtona, który stwierdza, że idea globalizacji kreuje heteronomiczny kulturowo - polityczny światowy system. Przedstawione koncepcje pokazują procesy globalizacyjne z zupełnie innych stron, jednakże odnoszone do perspektywy współczesnej polityczności posiadają wspólny mianownik. W obu z nich mamy do czynienia ze zjawiskiem decentralizacji i rozproszenia władzy. Globalna scena społeczno – polityczna staje się zatem powoli macierzą możliwości, która daje do dyspozycji wiele odmiennych wyborów i kombinacji.

Obserwujemy złożoną i częściowo sprzeczną zmianę władzy politycznej powiązaną dotychczas z państwem narodowym. Ta transformacja władzy dotyczy podstawowych instytucji, zasad, norm i procedur tworzenia polityki. Zmiany mają charakter wielopoziomowy i wielowymiarowy. Obejmują wszystkie aspekty władzy, przede wszystkim rozpraszanie procesu podejmowania decyzji politycznych pomiędzy różne poziomy i podmioty prywatne, oraz redefinicję funkcji publicznych. Wyłaniają się nowe instytucjonalne, mieszane formy rządzenia publiczno-prywatnego.

Unia Europejska [UE] jest projektem politycznym o charakterze cywilizacyjnym. Dzisiejszy obraz UE jest wynikiem jednorazowego problemu jakim jest kryzys ekonomiczny w świecie. Dysfunkcyjny charakter UE w ostatnich dekadach na przełomie XX i XXI wieku został szczególnie ukształtowany przez obecną sytuacją gospodarczą w świecie. Głównych przyczyn dzisiejszej słabości UE należy upatrywać w dwóch kluczowych zagadnieniach: 1. Przedłużającym się, tak naprawdę od ponad dekady – procesie reformy instytucjonalnej UE; 2. Powrocie do idei prymatu państw narodowych. Najistotniejszym jednak, obok kwestii gospodarczych wyzwaniem jest przeciwstawienie się słabnącej roli UE w świecie w dzisiejszych czasach. Zatem Traktat Lizboński powinien stanowić kluczowy stymulator politycznej i ekonomicznej konsolidacji Unii Europejskiej. Polska również w ramach swej prezydencji w okresie od 01.07.2011 do 31.12.2012 ustanowiła wyzwania do zrealizowania dla swego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. W przedmiotowym referacie chciałbym przeanalizować i ocenić hipotezy, które Polska mogłaby osiągnąć dla efektywnego i dynamicznego rozwoju Polski i mieć swój wkład w zakresie modernizacji i ekonomicznej konsolidacji w stymulowaniu strukturalnego rozwoju w UE oraz odegrać znaczącą role na arenie międzynarodowej. W referacie podkreślam również osiągnięcie Polski i znaczenie jej prezydencji w radzie UE dla całej Wspólnoty europejskiej jako międzyrządowej natury współpracy w subregionie europejskim.

W treści artykułu zostały przedstawione bilateralne i multilateralne spory terytorialne prowadzone na północnym obszarze podbiegunowym przez państwa przybrzeżne Morza Arktycznego. Autor przedstawił przebieg dyskusji dotyczących pokrywania się wyłącznych stref ekonomicznych Stanów Zjednoczonych, Kanady, Norwegii i Rosji, a także kanadyjsko-duński spór o przynależność Wyspy Hansa. Znaczna część artykułu została poświęcona problemowi tranzytowego charakteru „przejścia północno-zachodniego” oraz rosyjskim roszczeniom do szelfu kontynentalnego do linii Grzbietu Łomonosowa. W konkluzji artykułu podkreślono ekonomiczne podłoże sporów arktycznych, które uniemożliwia ich rozwiązanie w drodze regulacji prawnych lub deklaracji politycznych. W ocenie autora trwanie „wyścigu do bieguna” pozostaje uzależnione od utrzymanie się dotychczasowych tendencji obejmujących ofensywne działania rosyjskie oraz pasywne zachowanie pozostałych państw regionu.