8/2013
Rocznik Filozoficzno-Społeczny Civitas Hominibus nr 8 (2013) poświęcony jest tematowi „Różnorodność współczesnego świata (aspekty cywilizacyjne, polityczne, społeczne, ideologiczne, ekonomiczne, militarne, religijne i kulturowe)”.
ARTYKUŁY – DYSKUSJE – ESEJE
Marek J. Malinowski, Zróżnicowania i różnorodność polityczna, społeczna, kulturowa, religijna, ideologiczna, militarna, ekonomiczna i cywilizacyjna współczesnego świata. (Różne opcje i alternatywy. Refleksje osobiste)
Koray Tütüncü, The Law or the War of Peoples? Rawls versus Elshtain on Universal Justice
Borys Nowak, Czy możliwa jest dzisiaj wspólnota etyczna?
Edyta Pietrzak, Implications of Globalization for the Idea of Civil Society
Radosław Kamiński, Samorząd terytorialny w świetle zasady subsydiarności
Kamila Lasocińska, Zróżnicowanie współczesnych biografii a potrzeba refleksyjności w rozwoju osób dorosłych
Ilona Balcerczyk, Człowiek wrzucony w świat w koncepcji Václava Havla
Agata Szkopińska, Obecna nieobecność. Ewangelicy na Sejneńszczyźnie. Dziedzictwo kulturowe jako źródło historii
Mariusz Strużyński, Śmierć na drodze Boga – Koncepcja dżihadu we współczesnym świecie
RECENZJE
Janusz Ostrowski, Janos Kis, Polityka jako problem moralny
Katarzyna Tłuczek, Andrzej Zwoliński, Samobójstwo jako problem osobisty i publiczny
Streszczenia
Marek J. Malinowski, Zróżnicowania i różnorodność polityczna, społeczna, kulturowa, religijna, ideologiczna, militarna, ekonomiczna i cywilizacyjna współczesnego świata. (Różne opcje i alternatywy. Refleksje osobiste)
Przewodnim przesłaniem Rocznika Filozoficzno-Społecznego Civitas Hominibus z 2013 roku są wielostronne i wielopłaszczyznowe zróżnicowania i różnorodność polityczna, społeczna, kulturowa, religijna, ideologiczna, militarna, ekonomiczna i cywilizacyjna współczesnego świata. U progu II dekady XXI wieku przeżywa on groźne wstrząsy wewnętrzne i nadal znajduje się w objęciach globalnego kryzysu ekonomicznego.
Koray Tütüncü, The Law or the War of Peoples? Rawls versus Elshtain on Universal Justice
Czy to możliwe, aby ustanowić równość, wolność i sprawiedliwość w społeczeństwie złożonym z osób, których koncepcje życia charakteryzują się różnorodnością wynikającą z filozoficznych, moralnych i religijnych sporów dotyczących charakteru i treści „dobra wspólnego”? Teoretycznie rzecz biorąc, przełomową odpowiedź na to pytanie dało dzieło Johna Rawlsa „Teoria sprawiedliwości” wyznaczające procedury i zasady stworzenia sprawiedliwego i pluralistycznego społeczeństwa. Jednakże w odpowiedzi na powyższe pytanie autor oprócz prac Rawlsa koncentruje się także na działach Jean Bethke Elshtain, która zajmuje się podobnymi kwestiami z zupełnie innej perspektywy, łącząc teorię polityczną ze stosunkami międzynarodowymi.
Ramy artykułu wyznacza więc teoria sprawiedliwości Rawlsa oraz teorie Elshtain zorientowane wokół argumentów religijnych odnoszących się do politycznego w porządku światowego.
Borys Nowak, Czy możliwa jest dzisiaj wspólnota etyczna?
Celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwość wspólnoty etycznej w czasach ponowoczesnej płynności i panowania ideału indywidualności. Wspólnota etyczna to taka, która skupia jednostki zaangażowane we wspólne ideały, a nie tylko indywidualne interesy.
Na początku dokonam analizy współczesnych diagnoz na temat problemu tożsamości człowieka w kontekście coraz szybciej zmieniających się form życia indywidualnego i społecznego. Następnie scharakteryzuje dwie różne postawy, estetyczną i etyczną, oraz postaram się pokazać, iż ta pierwsza jest niekonsekwentna i niewystarczająca, choć być może konieczna na pewnym przejściowym etapie. Zasadnicza różnica między nimi polega na postawie wobec obowiązującego ideału indywidualności. Można go podejmować jako cel sam w sobie lub jako narzędzie do realizacji czegoś innego. Postawa etyczna otwiera drogę do prawdziwego zaangażowania, wyboru samego wybierania. Zmiana perspektywy pojedynczego człowieka jest zawsze możliwa, pozostaje jednak pytanie, czy oprócz niej możliwa jest również przemiana całej wspólnoty we wspólnotę etyczną ?
Edyta Pietrzak, Implications of Globalization for the Idea of Civil Society
Celem artykułu jest przedstawienie jak i teorie procesy globalizacyjne wpływają na rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego. Problem ów szczególnie istotny jest w kwestii stosunków społeczeństwa obywatelskiego z państwem. Z punktu widzenia myśli politycznej ważne jest także pytanie, jakie są konsekwencje procesów globalizacji dla idei społeczeństwa obywatelskiego - przede wszystkim kontekście w globalnej dyskusji nad społeczeństwem obywatelskim funkcjonującym na poziomie ponadnarodowym.
Radosław Kamiński, Samorząd terytorialny w świetle zasady subsydiarności
Współcześnie zasada pomocniczości stała się jedną z podstawowych zasad ustrojowych demokratycznego państwa prawa. Artykuł porusza kwestie dotyczące obecności zasady subsydiarności, której podstawowym założeniem jest przekazanie części władzy państwowej na możliwie najniższy szczebel władzy, tj. najbliżej obywateli. w systemie prawnym Unii Europejskiej oraz polskim porządku prawnym. Dokonano w nim częściowej analizy ogólnych unormowań dotyczących samorządu terytorialnego i oparciu jego działania o zasadę pomocniczości.
Kamila Lasocińska, Zróżnicowanie współczesnych biografii a potrzeba refleksyjności w rozwoju osób dorosłych
Zróżnicowanie stylów życia (biografii) we współczesnym społeczeństwie wynika z możliwości różnych podejść i postaw wobec sytuacji czy problemów życiowych oraz zakłada indywidualną interpretację zdarzeń, możliwość uczestniczenia w różnorodnych aktywnościach, grupach społecznych czy sytuacjach. Oznacza to potrzebę uczenia się radzenia sobie z niespójnością doświadczeń, różnorodnością możliwości i wyborów życiowych. Istotnego znaczenia nabiera autokreacja, która zakłada dystans i autorefleksję, a także odnajdywanie jedności przez narrację i aktywność biograficzną. Uzyskiwanie poczucia spójności następuje wtedy, kiedy osoba akceptuje złożoność sytuacji i ich różne interpretacje. Człowiek nie jest biernym odbiorcą oddziaływania mediów, panujących trendów, ale osobą, która może interpretować, analizować i nadawać znaczenie temu, co ją otacza i jest efektem przemian. Wybiera samego siebie, swoją drogę życia, kształtuje relacje z innymi, uczy się reagować na trudne doświadczenia.
Ilona Balcerczyk, Człowiek wrzucony w świat w koncepcji Václava Havla
Autorka przedstawia koncepcję wrzucenia człowieka w świat w ujęciu Václava Havla. Analizuje zjawisko horyzontu absolutnego i horyzontu konkretnego, sam moment „wrzucenia” oraz związany z nim proces stawania się człowieka – podmiotu. Konstytuowanie się podmiotu odbywa się wielowymiarowo – autorka zwraca uwagę na relację podmiotu do samego siebie, do drugiego człowieka, do świata.
Agata Szkopińska, Obecna nieobecność. Ewangelicy na Sejneńszczyźnie. Dziedzictwo kulturowe jako źródło historii
Tekst zawiera rozważana na temat zjawiska widoczności i niewidoczności elementów dziedzictwa kulturowego, oraz ich współczesnego pasywnego i żywego trwania, w archiwach, przestrzeni codziennej i pamięci.
Dotyczy dziejów ewangelickiej mniejszości wyznaniowej zamieszkującej tereny północno-wschodniej Polski. Przedstawia stosunek ludzi i epoki oraz wpływ czynników zewnętrznych na obecność dziedzictwa kulturowego ewangelików na Sejneńszczyźnie, w różnych okresach historycznych. Ukazuje ich opozycyjność wobec wielokulturowego dziedzictwa omawianego pogranicza. Jest próbą zastanowienia się nad tym dlaczego pamięć o jednych nieobecnych wygasa, a o innych nie?
Mariusz Strużyński, Śmierć na drodze Boga – Koncepcja dżihadu we współczesnym świecie
Koncepcja dżihadu kojarzy się potocznie z islamskim terrorem dokonujących ataków samobójczych. W dobie globalizacji znaczenie to nabiera szczególnego znaczenia. Poprzez rozwój technologii informacyjnych i środków masowego przekazu wiedza jest poparta na przekazach wzbudzających emocje, które utrudniają zrozumienie tak złożonego problemu jakim jest współczesny dżihad. Celem artykułu jest syntetyczne ujęcia koncepcji dżihadu oraz próba prześledzenia rozwoju zjawiska korzeniami sięgającymi do zamierzchłych czasów, a mających wpływ na współczesną rzeczywistość społeczno – polityczna.