17/2022
Pobierz:
Spis treści - streszcznie:
Civitas Hominibus nr XVII
ARTYKUŁY – DYSKUSJE – ESEJE
Marta Candeias Luna [ENG]
Przemyślenie na nowo pojęcia obywatelstwa: ideologia, sprawczość i opór z marginesu
Marta Candeias Luna
https://orcid.org/0000-0001-8400-8322
University of Granada
e-mail: Martacandeias3@hotmail.com
Celem niniejszego eseju jest ponowne przemyślenie takich pojęć jak ideologia, sprawczość i opór, aby sproblematyzować sposób, w jaki są one instrumentalizowane przez państwa narodowe w celu stworzenia hierarchicznych kategorii różnicujących pod pojęciem obywatelstwa. Aby zająć się ideą inności, która podtrzymuje dyskursy powstałe wokół obywatelstwa jako elementu nie tylko legitymizującego istniejący system, ale także tożsamości i podmiotowości, które mogą, ale nie muszą, stanowić część głoszonej normy.
W trakcie tej podróży zaprezentowane zostaną inne sposoby podejścia do tych pojęć z punktu widzenia tożsamości z marginesu, bez zamiaru głoszenia nowych prawd czy definicji omawianych pojęć, ale z zamiarem podjęcia próby uwidocznienia istniejących luk w systemie oraz tego, jak możemy budować na tych „granicach” i dzięki nim.
Słowa kluczowe: ideologia, agencja, opór, obywatelstwo, marginesy.
Oktawia Braniewicz, Łukasz Zaorski-Sikora [POL ENG]
Etyczne dylematy języka polityki – wybrane przykłady mowy nienawiści
Oktawia Ewa Braniewicz
https://orcid.org/0000-0002-5453-0918
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
e-mail: obraniewicz@ahe.lodz.pl
Łukasz Zaorski-Sikora
https://orcid.org/0000-0003-3404-0994
Politechnika Łódzka
email: l.zaorski@wp.pl
Mowa nienawiści jest zjawiskiem powszechnie występującym w języku współczesnej polityki i sferze życia publicznego. Choć samo zjawisko mowy nienawiści nie powinno budzić żadnych wątpliwości odnośnie do jego nagannej oceny, to jednak łączy się z dylematami etycznymi – mowa nienawiści może jawić się jako narzędzie użyte w słusznej sprawie czy też jako działanie zasadnie piętnujące niekwestionowalne zło. Jednocześnie przyzwolenie na mowę nienawiści prowadzi do relatywizacji dobra i zła – jest tożsame z akceptacją „mniejszego zła”. Autorzy artykułu konkludują, że ustawodawstwo europejskie powinno położyć większy nacisk na stworzenie spójnej definicji mowy nienawiści, która byłaby tożsama dla wszystkich państw członkowskich UE, oraz penalizację tego zjawiska. W ślad za prawem europejskim prawo krajowe powinno odpowiadać na wyzwania współczesności. Niewątpliwie jednym z nich jest wszechobecność języka nienawiści w debacie publicznej.
Słowa kluczowe: mowa nienawiści, dylemat etyczny, język polityki, sfera życia publicznego, relatywizacja wartości, prawo, ustawodawstwo europejskie, absolutyzm etyczny, utylitaryzm.
Tetiana Sukhorebra [ENG]
Cechy realizacji polityki ekologicznej Ukrainy na poziomie lokalnym
Tetiana Sukhorebra
https://orcid.org/0000-0002-2918-4574
Vinnytsia Institute of trade and economics of State University of Trade and Economics
email: suhorebra.t.i@gmail.com
W artykule zauważono, że pojęcie „polityki środowiskowej” jest często używane w przepisach, ale jego treść nie jest ujawniana. To decyduje o znaczeniu badań naukowych w tej dziedzinie. Artykuł poświęcony jest badaniu istoty i istoty, specyfiki realizacji polityki ekologicznej Ukrainy na szczeblach lokalnych. Analiza polityki środowiskowej przez pryzmat charakteru prawnego administracji publicznej w zakresie ochrony środowiska pozwala na podział jej kierunków i poziomów realizacji. Realizację polityki ekologicznej państwa w terenie realizują jednocześnie trzy systemy: system samorządów lokalnych i ich organów wykonawczych, system samorządowej administracji państwowej oraz system terytorialnych organów wykonawczych w zakresie zarządzania środowiskiem. Podmioty tych systemów współdziałają na zasadzie koordynacji i podporządkowania oraz posiadają szerokie uprawnienia w zakresie zarządzania środowiskiem na swoich terytoriach.
Badania komponentu środowiskowego na poziomie lokalnym są nierozerwalnie związane z rozwojem w kierunku bezpieczeństwa ochrony środowiska regionu i państwa. Z pojęciem polityki ekologicznej sąsiaduje pojęcie administracji publicznej: w sferze środowiska, zarządzania przyrodą, zasobów naturalnych, ochrony środowiska. Pojęcia „zarządzania środowiskiem”, „zarządzania środowiskiem i gospodarką”, „działalności środowiskowej” i inne są również powszechne wśród naukowców.
Słowa kluczowe: ekologia, polityka środowiskowa, administracja publiczna, zarządzanie środowiskiem, akty prawne.
Natalia Strzemkowska [POL ENG]
„Niemy krzyk” ujgurskiej mniejszości – prawa człowieka w ChRL
Natalia Strzemkowska
https://orcid.org/0000-0002-0409-1670
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
e-mail: natstr3@st.amu.edu.pl
Przestrzeganie praw człowieka w Chińskiej Republice Ludowej budzi wiele kontrowersji, od wielu lat w debacie publicznej pojawiają się doniesienia o łamaniu praw mniejszości etnicznych, w szczególności ujgurskiej. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest konflikt ujgursko-chiński, który stał się jednym z czynników nasilonej represji wobec omawianej mniejszości. W konsekwencji obecna sytuacja Ujgurów w Xinjiangu wywołuje konsternację wśród społeczności międzynarodowej, która szuka potwierdzenia swoich obaw dotyczących znamion ludobójstwa za pomocą prawa międzynarodowego.
Słowa kluczowe: Xinjiang, Ujgurzy, prawa człowieka, Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Chińska Republika Ludowa, Komunistyczna Partia Chin.
Mikołaj Mirecki [POL ENG]
Izolacja penitencjarna a prawo do wolności religii w teorii i praktyce
Mikołaj Mirecki
https://orcid.org/0000-0003-2976-3565
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
e-mail: mikolaj.mirecki@student.uwm.edu.pl
Prawo do wolności sumienia i wyznania to jedno z podstawowych praw każdej jednostki. To nie tylko prawo, ale także swoista wolność ludzka, która reguluje życie w społeczeństwie. Dostęp do tych praw i wolności ma każdy człowiek bez względu na płeć, narodowość, wiarę czy chociażby status społeczny. Prawa do wolności religijnej należy przestrzegać we wszystkich dziedzinach życia. Izolacja penitencjarna to kierująca się innymi zasadami rzeczywistość. Osoby skazane prawomocnymi wyrokami sądów doznają pewnych ograniczeń, ale zgodnie z polskim prawem mają zapewnioną wolność sumienia i religii. Stanowi o tym przede wszystkim Konstytucja RP. Autor, poddając rozważaniom tematykę izolacji penitencjarnej w teorii i praktyce, pochylił się przede wszystkim nad odniesieniem rzeczywistości do regulacji prawnych, co możliwe było dzięki wywiadowi przeprowadzonemu w Gnieźnieńskiej Kurii Metropolitalnej z biskupem Radosławem Orchowiczem, który wiele lat pełnił funkcję kapelana więziennego.
Słowa kluczowe: izolacja penitencjarna, prawo do wolności religijnej, kapelan więzienny, osadzony.
Mateusz Gregorski [POL ENG]
Zastosowanie wywiadów biograficznych w badaniach nad jakością życia osób z niepełnosprawnościami
Mateusz Gregorski
https://orcid.org/0000-0003-0617-9737
Uniwersytet Warszawski
e-mail: mgregorski@uw.edu.pl
Celem artykułu jest przybliżenie zastosowania metody wywiadu biograficznego w badaniach nad jakością życia osób z niepełnosprawnościami. Autor rozważa, czy metoda ta jest właściwa do oceny polityki publicznej w tym zakresie. Przyjęte przez autora założenie uwzględnia fakt, że metoda wywiadu biograficznego w prawidłowy sposób pozwala na syntezę wniosków wyciąganych z badania pojedynczych przypadków i obserwacji oraz generalizowanie i poszukiwanie szerszego kontekstu na podstawie udzielonych wypowiedzi badanych osób. Autor ocenia, w jakim stopniu założenia analizowanej metody odpowiadają tematowi badań jakości życia, szczególnie w kontekście niepełnosprawności. Następnie na podstawie krytycznej analizy stanu badań szuka odpowiedzi na to, jak często w literaturze przedmiotu autorzy stosują metodę wywiadu biograficznego do oceny zagadnienia niepełnosprawności, zwłaszcza pod kątem jakości życia oraz innych zjawisk z obszaru polityki publicznej. W operacjonalizacji badania oparto się na przeglądzie literatury przedmiotu w języku polskim i angielskim z lat 2006–2021.
Słowa kluczowe: niepełnosprawność, metody wywiadu biograficznego, polityka publiczna, badania jakości życia.
Weronika Stawińska-Artecka [POL ENG]
Realizacja zasady nullum crimen sine lege za popełnione delikty administracyjne z zakresu prawa bankowego w Polsce i w Niemczech
Weronika Stawińska-Artecka
https://orcid.org/0000-0002-1495-6615
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
e-mail: stawinska.weronika@gmail.com
Naczelną zasadą prawa penalnego o fundamentalnym znaczeniu dla praw człowieka jest zasada legalizmu – nullum crimen sine lege, która oznacza, że nie ma czynu zabronionego bez dokładnego określenia go w akcie prawnym. W sytuacji, gdy omawiana zasada jest realizowana, każdy człowiek może być pewien, że zostanie mu wymierzona kara tylko za zachowanie ściśle oznaczone w akcie prawnym oraz w granicach przewidzianych prawem. Omawianą zasadę stosuje się również do czynów stanowiących delikty administracyjne. W ich przypadku przestrzeganie przedmiotowej zasady jest szczególnie ważne, grożące kary pieniężne liczone są bowiem w milionach złotych, jak chociażby w przypadku prawa bankowego, a ustawodawca wciąż rozszerza katalog aktów prawnych, w których wprowadzana jest ta kategoria czynów. W Polsce i w Niemczech model odpowiedzialności za delikty administracyjne jest ukształtowany odmiennie, a w obu państwach widoczny jest wzrost liczby przepisów wprowadzających ten rodzaj odpowiedzialności. Powyższe uwidacznia nowe wyzwanie, aby dokonać weryfikacji, czy osobom zainteresowanym gwarantowana jest zasada nullum crimen sine lege.
Słowa kluczowe: zasada nullum crimen sine lege, prawa człowieka, delikty administracyjne, prawo bankowe, kara pieniężna.
PRACE STUDENCKIE
Nina Błaszczyk [POL]
Definicja i dylematy współczesnej tolerancji
Nina Błaszczyk
https://orcid.org/0000-0003-2708-389X
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
e-mail: n.blaszczyk@onet.pl
Artykuł podejmuje temat rozumienia tolerancji i postaw społecznych wobec zjawisk uznawanych za „inne” lub „obce”. Próba zdefiniowania terminu oraz zasygnalizowania nieścisłości w jego interpretacji została przeprowadzona na przykładzie wybranych problemów współczesnego społeczeństwa. Poddano analizie podziały dotyczące między innymi sytuacji mniejszości seksualnych, Kościoła katolickiego oraz pandemii koronawirusa. Głównym celem artykułu jest zachęcenie do podjęcia krytycznej autorefleksji i propagowanie właściwych postaw tolerancyjnych. Zauważono bowiem, że samo manifestowanie poglądów przy pomocy haseł nie jest jeszcze równoznaczne z aktywnym działaniem. Zwiększenie świadomości społecznej na ten temat może przyczynić się do budowania empatycznego i życzliwego porozumienia, a także rozważnego dialogu ponad podziałami. Każdy człowiek niezależnie od głoszonych poglądów, pochodzenia czy wyznania zasługuje na szacunek i akceptację.
Słowa kluczowe: współczesna tolerancja, dyskryminacja, szacunek, komunikacja, odpowiedzialność, Kościół katolicki, mniejszości narodowe, LGBT+, pandemia koronawirusa.
Patrycja Rybak [ENG]
Rola globalizacji w amerykańskim i chińskim przemyśle filmowym. Perspektywa zarządzania międzykulturowego
Patrycja Rybak
Politechnika Łódzka
e-mail: rybakpatrycja0@gmail.com
Głównym celem artykułu było porównanie, analiza i ocena procesu globalizacji w obu branżach filmowych poprzez ocenę sukcesu zagranicznych hitów kinowych, w tym przypadku filmów Marvela, na chińskim rynku w celu sprawdzenia hipotezy sformułowanej na początek. Wszystkie zebrane informacje pozwoliły na wyciągnięcie wniosków.
Słowa kluczowe: globalizacja, branża filmowa, filmy Marvela.
Dawid Świderski [POL]
Ekumeniczny język XXI wieku
Dawid Świderski
https://orcid.org/0000-0001-6769-4068
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
e-mail: flaming725@windowslive.com
Bóg jest jeden, tak jak Miłość jest jedna, a On sam jest Miłością.
Ekumeniczny język XXI wieku jest próbą opisania postępów, jakie mają miejsce na ścieżce ku budowaniu kościoła Jednego Boga.
Słowa kluczowe: miłość, Bóg, jedność, ekumenizm, Biblia.
Artur Lisowski [POL]
Tabu, stereotypy, konflikty społeczne, religia w perspektywie obecności motywów LGBT w kinie współczesnym po rewolucji obyczajowej Stonewall z 1969 roku
Artur Lisowski
https://orcid.org/0000-0003-4982-2542
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
e-mail: artad.lisowski@gmail.com
Kultura współczesna ma wyjątkową zdolność interferencji z otaczającą nas rzeczywistością, reaguje z tym wszystkim, co trudno wyjaśnić za pomocą „utartych definicji”. Film stał się potężnym nośnikiem informacyjnym, pozwalającym dotrzeć do często zamkniętych obszarów wrażliwości i prowadzić dialog na zupełnie innym poziomie.
Artykuł poddaje rozbudowanej analizie zjawisko obecności motywów LGBT w kinie współczesnym po rewolucji obyczajowej Stonewall z 1969 roku. Obserwując, jak na przestrzeni lat zmienia się dyskurs społeczno-polityczny względem wspomnianej grupy, zauważamy wielką rolę kultury, w szczególności kinematografii w procesie przełamywania lęku i pielęgnowanych latami uprzedzeń.
Przez lata popularny był pogląd opisany przez Yukimo Mishima w Złotej Pagodzie w odniesieniu do społeczności LGBT: „Ponieważ moim jedynym powodem do dumy był fakt, że ludzie mnie nie rozumieją, nigdy nie czułem potrzeby, by próbować innym wytłumaczyć, co czuję. Myślałem, że los odmówił mi zdolności widzenia tego, co widzieli inni”.
Odważne wyłamanie się z „konwenansów” społecznych podejmowane przez kolejnych reżyserów filmowych sprawiło, że możliwe stało się wyznaczanie nowych kierunków w kulturze, które jednoznacznie udowadniały, że to nie „los odmówił mi/nam zdolności widzenia tego, co widzieli inni”, a obecny w ludziach lęk, przed wyjściem poza to, co obecnie nazywamy strefą komfortu.
Słowa kluczowe: tabu, stereotypy, religia, homoseksualność, LGBT, tolerancja, homofobia.